Logo: Universität Hamburg
Logo: Formulae, Litterae, Chartae
Logo: Akademie der Wissenschaften in Hamburg

Cartulaire de Marmoutier pour le Vendômois, Nr. 87

Constant de Ranay et ses fils ayant réclamé aux moines le cens du palage d’un moulin que leur avaient vendu Hilgod et sa mère, moulin dont le palis se trouvait sur la terre de ce Constant, il est établi par des témoignages probants qu’il n’avait jamais été payé de cens pour ce palis, mais seulement un cens de quatre deniers de motage, c’est-à-dire pour la terre nécessaire à l’entretien de l’écluse. Aussi Fulbert de Lavardin, qui avait longtemps payé ce cens avant de se faire moine, fait défendre la cause des moines par un de leurs hommes armé de l’écu et du bâton. Le champion de Constant ayant été vaincu, celui-ci s’engage à payer l’amende fixée par Albéric de Montoire. Constant, sa femme et ses fils, qui, plus tard, s’étaient révoltés contre cette sentence, durent se désister de toutes leurs prétentions à la suite d’un nouveau procès. Seulement il leur fut fait remise de trente sols sur l’amende à laquelle ils avaient été condamnés, et de dix sols à un des fils de Constant qui avait tué le meunier.
Datierung: Nach 1062

NOTICIA DE MOLENDINI FULBERTI.

Nosse debetis, si qui eritis posteri nostri Maioris scilicet huius habitatores Monasterii Sancti Martini, Constantinum de Radenaco una cum filiis suis Hugone et Berengerio, expetisse censum de palatico molendini quem nobis vendidit filius Burchardi de Caresmo nomine Hilgodus et Guitburgis mater ipsius; nam palus eiusdem molendini fixus erat in terra ipsius Constantii. Censum tamen de illo reddi nunquam fuit consuetudinis. Id que iam dudum probabili fuerat ratione monstratum a Salomone de Lavarzino contra Nihardum de Monte-aureo, cum aliquando terra illa in ipsius Nihardi devenisset fevum, nunquam scilicet fuisse consuetudinis pro palo illo reddere censum. Quod actum est eo tempore quo molendinum ipsum tenebat Gauterius cognomento Granarius, qui testis hinc nobis extitit idoneus, et hoc ita tunc fuisse probatum omni lege probare paratus. Nec solus quidem ipse, sed et omnes qui eundem molendinum hactenus tenuerunt, de palo illo censum non esse reddendum similiter asserunt; et quidem census IV denariorum de terra illa reddebatur, non tamen pro palatico, sed pro motatico, hoc est pro eo quod ex ipsa terra prenditur ad opus excluse molendini illius. Cum ergo hunc ad palaticum vergtere voluisset ille Constantinus ad istum tandem res est deducta finem, Fulbertus de Lavarzino qui censum illum motatici, dum esset in seculo, annis multis reddiderat, et nunc noster monachus factus erat, defendi fecit contra illum, per quendam nostrum hominem scuto et baculo cum campione ipsius Constantii decertantem, pro palo illo censum nec se unquam reddidisse nec esse iure reddendum. Quod et ille vellet nollet quandoque recognovit et omnem in perpetuum reclamationem illius palatici, superato in ipsa decertatione suo campione, guerpivit, bellumque iniuste assumptum, prout placuisset Alberico de Monte-aureo, sub cuius hec acta sunt iudicio, legaliter, emendaturum se spopondit. Testibus istis: Alberico de Monte-aureoHugone de Villa malorumAdam filio eiusFrotmundo senescalcoOdone RufoMatheo de Monte-aureoDrogone fraire MatheiFucodio de Monte-aureoArnulfo filio LeodegariiArnulfo de AlnetoHilgodo filio HerbertiFulcrado filio FulbertiGaufredo famuloRainaldo fratre eiusEvrardo famuloRodulfo qui fuit famulusGuicherio famuloGaufredo carpentario qui fuit noster campioGuarino monachoHugone monachoFulberto monacho.Post ita cum adhuc filii Constantii contra iusticiam iam manifestissimam pro suo posse rebellarent, facto rursus placito, coacti sunt omnes, tam Constantinus ipse quam supranominati duo filii eius et adhuc tertius nomine Lisoius, quidquid circa molendinum illum reclamaverant seu reclamabant, in perpetuum guerpire ex toto et guerpitionem suam sacramenti iuratione firmare, ut nichil unquam pertineat ad eos de molendino ipso vel de altero qui est iuxta ipsum, neque de exclusis eorum, neque de ulla re omnino que fiat propter eos. Illud tantum motaticum suum accipient, quod antiquitus accipiebant et omnia prorsus ad molendinos pertinentia ab universa reclamatione clamaverunt et iuraverunt, perpetuo quantum ad ipsos manere quieta. Ad quod tamen, ne se dicerent violentia potius quam iustitia cogi, satis oblatum prius illis est, ut si quicquam se iuris aut rectitudinis habere putabant in his que guerpire habebant, tota libertate monstrarent. Quod quia nullo modo valuerant, una cum uxore sua Constantius ipse et filii eius guerpitionem illam omnes, sicut est superius intimata, fecerunt, ita perdonatis illis XXX sol. de emendatione supramemorati belli, et alii Xcem de forisfacto Berengerii filii Constantii qui ciciderat molendinarium eorumdem molendinorum. Acta sunt haec, testibus istis: Alberico de Monte-aureoOdone RufoHugone de Villa-malorumAdam filio eiusMatheo de Monte-aureoTeduino filiastro eiusGuillelmo BucelloGuillelmo de RuiliacoFulcodio de BanastaFulcone filio eiusLamberto homine DrogonisMicaele RufoIsamberto filio HerveiHugone ChadebertoBernardo TalevatoGaufredo filio ErmenriciTeoderico fratre eiusHugone filio AimericiTetbaldo sororgio eius.