Accord entre les religieux de Marmoutier et les moines de la Couture au sujet de leurs biens de Sablé, de Laval et de Mareil.
Datierung: 1095 01 14
Venerabilis abbas Sancti Martini Majoris monasterii Bernardus ejusque conventus hanc pacis concordiam de rebus ex utraque parte prius in discordia habitis divino nutu firmavit cum domno Johello, Sancti Petri de Cultura abbate ejusque congregatione. Majoris itaque fratres monasterii preter antiquas orationum consuetudines quas inter se habebant hoc beneficii munus pro hac concordia caritative adjunxerunt ut, viso breve de obitu abbatis Sancti Petri de Cultura, pulsata tabula fratres conveniant et officium cum novem lectionibus et sonitu signorum pro eo persolvant, in crastinum vero missam cum capis celebrent et panem et vinum de refectorio ipso die totum pauperibus erogent, et unusquisque sacerdotum ibi commorantium missam unam decantet; idem quoque facient monachi Sancti Petri de abbate Majoris monasterii. Si vero quilibet aliorum monachorum Sancti Petri obierit, viso breve absolvetur in capitulo, et sonabunt signa post capitulum, conventusque privatim missam cantabit; insuper unusquisque sacerdotum sibi missam unam persolvet, panem et vinum suum ipso die in refectorio habebit. Similiter fiet apud Culturam de monachis Majoris monasterii, praeter panem et vinum qui non pro singulis sed pro decem dabitur. De rebus quoque suis monachi Majoris monasterii dederunt illis obedientiam scilicet de Marollio solutam et quietam cum omnibus que ibi habebant, concedente Hugone filio Salomonis, de cujus beneficio est, cum uxore sua et filii suis Gervasio et Hugone. Quod si inde calumnia surrexerit, monachi adquietabunt eam sicut rectum fuerit, absque dono census eorum. Apud Lavallem concesserunt eis quicquid habent in capella domni Guidonis ipso concedente et reliquerunt eis calumniam quam habebant in ecclesia Sancte Trinitatis et in monasterio Grinordis. Tempore vero vindemiarum decimatorem Sancti Petri sicut unum de famulis eorum, si ipse voluerit, procurabunt ita ut cum eo qui terragium eorum colliget eat. Vas quoque in quo decime colligentur, si monachi Sancti Petri voluerint, in domo eorum reponetur. Quod si de eisdem decimis eis injuria facta fuerit, monachi Sancti Martini de hominibus suis pro loci consuetudine justitiam inde eis facient. Item apud Sablolium dederunt eis decimas quatuor medietariarum eorum, eo pacto ut si inde pars aliqua de manu eorum quoquo modo exierit, ipsius partis decima ad proprium Sancti Martini redeat, et si eadem pars aliquo tempore ad proprium Sancti Petri redierit, redeat similiter et decima. Item si abbas Majoris monasterii vel conventus ejus monachis Sancti Petri necessarius fuerit, ab auxilio eorum convenienter in nullo eis deficiet. Si vero quis monachorum Sancti Martini provocatus ab auxilio eorum defecerit, ita in capitulo Sancti Martini emendabitur ne ceteri similem culpam incurrant. Monachi quoque Sancti Petri similiter eis erunt obedientes. Hi etiam concesserunt monachis Majoris monasterii ut cimiterium habeant apud Sablolium circa caput ecclesiae Sancti Nicolai et in claustro ad opus tantummodo monachorum; famulos autem qui de cibo eorum vixerint, apud Solemnes absque pretio sepulture humabunt, nisi pro mortuo gratis eis aliquid datum fuerit. Item Lavallis dederunt fratribus Majoris monasterii decimam cellarii eorum tam panis quam vini, de his tantum quae tempore hujus pacis possidebantur ab eisdem monachis, eo scilicet pacto ut si quid de possessa proprietate ipsius cellarii quoquo modo exierit, decima ad proprium Sancti Petri redeat; sed si eadem pars que exivit ad cellarium redierit, redeat et decima que exivit. Cetere vero omnes querele unde discordia orta fuerat, ab utraque parte dimisse sunt. Insuper firmatum est ne quis eorum aliquid accipiat ubi alter justam querelam habeat; quod si quis eorum fecerit, abbas suus clamore audito justitiam inde faciat. Facta est autem hec concordia apud Sablolium in solario domus monachorum Sancti Martini anno ab Incarnatione Domini M XC IIIIto, dominica prima post octabas Epiphanie, die scilicet festivitatis sancti Felicis in Pincis, sub Hoello Cenomannensium pontifice et Elia, eorumdem principe, testibus his quorum nomina subscripta sunt:
De monachis Sancti Martini: Hilgodus episcopus, Andreas frater ejus, Henricus hospitarius, Ebrardus prior de Castro Ledi, Gausfredus Vaslinus bajulus, Gausfredus prior de Sablolio, Givardus prior de Lavalle, [Ansquetinus de Arcaniaco, Fulcoius de Exclusa, Guarinus de Vivonio, Guafridus de Bajocis;
De clericis qui cum eis erant: Gausfredus Mulotus, Hubertus decanus, Herveus presbyter de Sablolio;
De famulis monachorum: Gausfredus de Souziaco, Martinus de Boeria, Odo de Fontanis, Guinebaldus camerarius];
De militibus qui cum monachis erant: Rotbertus filius Rotberti Burgundionis, [item] Fulco de Soldeaco, Hugo de Brione, Hugo de Malseaco, Odo de Malicorna, Picardus filius Jordanis, Fulco Carentonus, Richardus Campio;
De monachis Sancti Petri: Hernaldus, prior de Solennis, Petrus, prior Alversis, Odo de Joiaco, [Garnerius Ballo, Gosbertus, filius Hunaldi, Gausfredus Macaferrum, Basilius, Gausfridus de Lavalle, Gaulterius de Joiaco, Odo de Joiaco;
De clericis qui cum eis erant: Gausfredus, Sancti Juliani decanus, Fulcredus cantor, Lisoius canonicus, Guilelmus de Belismo, Rotbertus cantor Sancti Petri de Curia, Johannes canonicus, Bartholomeus Aurelianensis, Hubertus parvus, Hamo Berso, Guihomardus de Avenariis;
De famullis monachorum: Drogo de Vezinis, Guillelmus hospitarius, Radulfus Croardus, Ascelinus filius Grimaldi, Gauterius camerarius, Constantius major, Gausfridus filius ejus, Garinus Forgellus];
De militibus qui cum eis erant: Guarinus filius Burchardi, Ivo de Rosiaco, Andreas filius Richerii, Hugo Hosa;
[De burgensibus eorum: Hildebertus de Solennibus, David filiaster ejus, Vmfredus de Cenomanne, Normannus Pestortus].
In crastinum autem lecta est hujus concordie charta coram Rotberto Burgundio, Sablolii domino, patre Rotberti juvenis, ipso patre ex [sua] parte concedente sub testimonio horum: Harduini de Vione, Hugonis Goolli, Drogonis filii Gaulterii, Belisi vicarii.