REGEST MABILLE: Testament de Frères Haganon et Adjuteur, chanoines, en faveur de St-Martin. Sur le conseil de l’abbé Fridegise, les deux chanoines donnent à leur monastère, pour être affectés spécialement à la manse des chanoines, l’alleu qu’ils possèdent dans le Blésois, au lieu dit Blidricus, avec les terres qui en dépendent et les colons qui les cultivent, plus un manse seigneurial situé en Touraine dans la viguerie de Montlouis, au village de Greux, avec toutes ses dépendances, à l’exception d’un champ situé sur le coteau ; un autre manse seigneurial situé dans la même viguerie, au village de Bré; un manse seigneurial situé en Anjou dans la viguerie dite Vicaria Calenacensis, et un autre manse seigneurial situé dans le même pays, au village dit Pauliacus. Tous ces biens sont donnés avec les colons qui les cultivent et dont les noms sont contenus au dit testament. La loi qui les régit est telle, qu’ils auront la moitié des revenus des terres, vignes, etc., qu’ils cultiveront; on ne pourra jamais exiger davantage. Les donateurs conservent la jouissance de tous ces biens leur vie durant ; ils donnent en outre, pour le repos de leurs âmes VIII muids moitié blé moitié vin de cens, payables la veille de la St-Pierre pour la table des chanoines, plus une redevance en fromages et en poulets; autant à l’hôpital des pauvres, plus certaines rentes applicables au luminaire de l’église de St-Martin et de l’église de St-Pierre, construite à côté. Ils instituent pour leur héritier, Dodon, leur frère, auquel ils lèguent le reste de leurs biens, à la charge de payer chaque année, au monastère de St-Martin, la veille de la St-Pierre, V muids de froment, V muids de vin et 80 poulets de cens affectés à la manse des chanoines.
REGEST EDITION: Testamentum Haganonis et Adjutoris S. Martini Turonensis Canonicorum.
Datierung: MABILLE: 818 08 01; EDITION: 819
EDITION: Durand, Ursin und Edmond Martène (Hgg.): Thesaurus Novus Anecdotorum Tomus Primus, Paris 1717 (Thesaurus Novus Anecdotorum 1), Sp. 20-23.
Quicumque res sibi debitas Deo pia devotione obtulerit, et locis sanctorum in substantia Christo famulantium ac pauperum refectione cum perfecta caritate deputaverit, sentiet sibi adesse sanctorum suffragia, per quae mercabitur praemium caritatis in requie Christi culturibus praeparata, sicut scriptum est: Divitiae viri redemtio animae illius. Et licet sint parva quae prona dederit voluntate, fulcietur tamen sententia Christi dicentis: Si dederit quis calicem aquae frigidae in nomine meo, mercedem benivolentiae percipiet; et illa qua dicitur laudasse Dominus viduam propter paupertatis nummula duo sponte sua in templo delata. Sed sive parvum sit, sive magnum, totum illud est quod perfectum esse potest. Bene facit animae suae vir misericors. Qua propter nos in Dei nomine Hagano et Adjutor germani, infra monasterium S. Martini sub serenissimo abbate Domno Fridegiso canonicam pariter vitam degentes, testamentum nostrum libera mente pronaque devotione, de rebus nostris propriis condidimus, pro remedio animarum nostrarum, et domini nostri praedicti abbatis, cujus benivolentia exhortati, hoc facere pertractantes decrevimus, in hujus tuitione nostra devotio defensata maneat inviolata. Ergo cedimus, simulque tradimus post obitum nostrum S. Martino ad peculiare fratrum, cessumque in perpetuum esse volumus mansum nostrum dominicatum, quem extra consortia fratrum in hereditate... habuimus in pago Blesinse, in condita Ponte lapidense, in villa Blidrico, cum terris, domibus, aedificiis, vineis, silvis, pratis, pascuis suprapositis; cultum et incultum, quaesitum et adinquirendum, cum omnibus appenditiis, vel adjacentiis suis, sicut a nobis praesenti tempore videtur esse possessum, excepto quod de Hibone et Bextilde, vel heredibus eorum comparavimus. Cetera totum et ad integrum partibus S. Martini tradimus, cum hominibus ibidem commanentibus, quos colonario ordine vivere constituimus: Daniel et uxor sua Herlinde cum infantibus eorum, Arleverto et uxore sua: Dedane cum infantibus eorum, Adalberto et uxore sua Bertane cum infantibus eorum, Genmaro et uxore sua Adelhide cum infantibus eorum, item Adalberto cum uxore sua Erlilde cum infantibus eorum, Berhario et Romano et uxore sua Archentrude cum infantibus eorum, Aldemaro et uxore sua Adalbergane cum infantibus eorum, Christiano et uxore sua cum infantibus eorum, Ragantrude cum infantibus suis excepto, qui a nobis ingenuitates promeruerunt, vel alicubi delegati sunt. Item cedimus mansum dominicatum, quem de diversis hominibus pariter comparavimus in pago Turonico, in condita Monte-Laudiacensi, in villa Grussio cum terris, domibus, aedificiis, vineis, pratis, pascuis, cultum et incultum, quaesitum et adinquirendum, excepto illum campum in illo Monte ad illa colto. Cetera totum et ad integrum tradimus cum hominibus ibi permanentibus, quos colonario ordine vivere censuimus: Ermenberto cum infantibus suis, Naittone et uxore sua cum infantibus suis, excepto ut supra. Similiter in ipso agro in villa Silcariolas vineas cum terris, pratis, silvis, cum omnibus suis adjacentiis. Similiter in ipso agro in villa Braico mansum dominicatum ex diversis hominibus contractum cum terris, domibus, aedificiis, vineis, pratis, pascuis, aquis, aquarumque decursibus cum omnibus adjacentiis, et cum hominibus ibidem commanentibus, quos colonario ordine vivere statuimus. Theoberto et uxore sua Dodilde cum infantibus eorum, Ruboldo cum infantibus suis, excepto ut supra. Item cedimus mansium dominicatum ex nostra hereditate in pago Andecavo in condita Catenacense, in villa Cresiaco, excepto illo quod de Gunduino comparavimus, et illum mansellum quem Theoduinus tenuit, et illam vineolam quae juxta est, et in campo Rotondo portiones nostras. Cetera vero omnia tradimus cum terris, domibus, aedificiis, vineis, silvis, pratis, pascuis, aquis, aquarumque decursibus, cultum et incultum, cum omnibus adjacentiis vel appenditiis suis, cum hominibus ibidem commanentibus, quos colonario more vivere statuimus; Adalberto et uxore sua Tezoboldane cum infantibus eorum. Item cedimus mansum dominicatum ex nostra hereditate, portiones nostras in pago Andecavo, in condita Crovinse, in villa Pauliaco cum terris, domibus, aedificiis, vineis, pratis, pascuis, aquis, aquarumque decursibus, cultum et incultum, excepto illam vineam, quam ego Hagano per donationem mei genitoris plantavi extra consortium fratrum, et illam tertiam partem in illo manso, ubi Suffredus commanet, et illum campum qui dicitur ad Buniones et ad illa pratella. Cetera tradimus cum omnibus suis appenditiis, cum hominibus ibidem commanentibus, quos colonarios fecimus, Ansedram cum infantibus suis, Godeario et uxore sua Waltrude, cum infantibus eorum, excepto ut supra. Et constituimus illos homines in omnibus praedictis locis commanentes illam terram et vineas, et omnia ad medietatem collaborare; et nihil aliud eis requiratur, nec post nos nihil inquietudinis patiantur. Quod si fecerint, pars S. Martini eos defendat, et vivant sicut alii liberi coloni. Illos vero quos nec liberos dimisimus, nec alicubi delegaverimus, pars S. Martini recipiat et defendar. Ea quippe ratione praedictas res eximio Christi confessori Domino nostro Martino devotissime offerimus, ut quamdiu simul advixerimus, ipsas res cum omni soliditate et integritate sine ullius praejudicio teneamus jure firmissimo; et quicumque ex nobis superstes fuerit, similiter nullo inquietante quieto ordine teneat, sicut in nostras contulitiones pari consilio nostrisque fide commissis inter nos multo ante confirmavimus. Et si alicui de nostris servientibus vel fidelibus, ob eorum circa nos benevolentiam, per epistolam aliquid contulerimus sub censo, ad augmentum subjectae fratrum refectionis perpetualiter sine ullius inquietudine habere concessimus. Ergo censuimus ex supradictis rebus pro redemtione animarum nostrarum et eleemosyna Domni nostri Fridegisi abbatis annis singulis in die vigiliarum S. Petri IV. Calendas Julii ad refectionem fratrum modia VIII. vini inter refectorium et ad collationem modia VIII. pullos CXXX. Vel caseum juxta dumtaxat possibilitatem, vel temporum aestimationem, et ad illos pulsantse, inter panem et vinum modium unum, et ad illud hospitale similiter, et in illo vero sacrario vinum et oblatas; in luminaribus vero ejusdem cellulae S. Petri quam Hiltfredus regere videtur, infra ipsum monasterium ipsa die oleum aut cera lib. III. Et constituimus heredes post obitum nostrum, Dodonem videlicet fratrem nostrum in villa Blidrico. Similiter et in Grassio, et illam medietatem; et in Cresiaco, et illam medietatem in Pauliaco, et omnis ejus agnatio post eum per legitimas successiones ordinatim nati, unde dabit ipse, et quicumque post eum de sua progenie tenuerit, ad praedictam festivitatem omni anno ad refectionem fratrum tritici modia V. vini modia V. pullos LXXX. Aganardus vero recipiat illam medietatem in Pauliaco, unde fratribus reddat ad praedictam refectionem tritici modia II. vini modia II. pullos XXV. Similiter et omnis ejus legitima ejus agnatio perpetualiter faciat. Hungafer autem recipiat illum mansum in Strada et in Fiscariolas, et fratribus reddat ad praedictam refectionem tritici modia II. vini modia II. pullos XXV. Et Hunoldus frater ejus post eum, et deinde singuli fratres eorum per ordinem nativitates suae, ac similiter per successiones legitima eorum progenies. De Braico vero ad illum sacrarium ad oblationem faciendam in supradicta die tritici sextaria II. et ad illam ecclesiam S. Petri, quae juxta ecclesiam S. Venantii, de oleo aut de cera libras III. ille reddat cui per epistolam nos reliquerimus post obitum nostrum. Et haec omnia illo decano qui tunc temporis erit unusquisque reddere faciat, sicut illi constitutum est, ut ipse fratribus monstrari faciat, quia praedictas res in peculiare fratrum delegavimus. illud ergo nos in hac cessione inserere oportuit propter futuram pervicatiam, ut si aliquis illorum quos hic heredes inserimus, unum ex nobis laeserit, habeamus potestatem ab hac cessione expellere, et alterum in loco ejus substituere, et quamdiu unus ex nobis supervixerit, pendet in nostro arbitrio quid faciendum, quidve emeliorandum sit, sicut melius elegerimus, et quicumque ex illis per nos tardus aut negligens de praedicto censo apparuerit, fratres qui tunc temporis erunt requirant, et decanus exigi faciat. Et si aliquis contumax et temerarius nostra statuta contemnere voluerit, solidos XXX. solvere cogatur, et ipsum censum restauret, sed tamen ipsas res non pendat. Porro nos humillima prece omnes generaliter fratres precamur tam in nostra vita, quam et post obitum nostrum, ut in illo die, et pro praedicto Domno Fridegiso psalmos per decanias et missas specialiter cantent: quatenus in redemtione animarum nostrarum, ipsae res proficiant ad salutem. Et illud inseruimus, ut nulli ex heredibus vel successoribus nostris liceat quidquam de ipsis rebus vendere, aut donare, aut alienare, vel ullo modo distrahere, sed sub praetexto S. Martini et sub praedicto censo usufructuario ordine diebus vitae suae, sicut supra dictum est, per legitimas successiones unusquisque teneat. Et quicumque ex heredibus vel proheredibus, seu ulla opposita vel emissa persona, contra hanc cessionem et venditionem aliquid refragare tentaverit; nihil vendicet; et contra qui litem intulerit socio; fisco auri libras II. argenti pondo V. cogatur solvere, et sua repetitio nihil valeat. Sed hae duae cessiones uno tenore conscriptae, quarum una in archivo S. Martini maneat, et alteram ad defendendas ipsas res penes nos habeamus, nostris bonorumque hominum manibus roboratae, firmae et stabiles in perpetuum valeant permanere.
Hagano diaconus cessionem a me factam sub signum sanctae crucis confirmavi.
Adjutor germanus cessionem a me factam ...... anno quinto domni Ludovici serenissimi imperatoris.