REGEST MABILLE: Charles-le-Simple confirme les exemptions et les immunités accordées au chapitre de Saint-Martin par ses prédécesseurs. Il déclare qu’à la demande de l’abbé Robert, frère du roi Eudes, son prédécesseur, il confirme aux chanoines la possession des terres et des propriétés énumérées au dit acte, et affectées aux besoins de la communauté, qu’elles sont exemptes de toute exaction et de toute juridiction étrangère. Il confirme l’abandon fait par l’abbé Robert du droit de provision que les nouveaux prébendés devaient à l’abbé, et déclare que si les chanoines veulent construire des monastères dans quelquesunes de leurs possessions, pour leur servir de refuge contre les Normands et autres barbares, ils sont libres de le faire, sans être contraints de payer aucun droit. Il ordonne enfin, conformément aux diplômes et contrats obtenus par les dits chanoines, qne les cens, rentes ou redevances dus au chapitre, par les Celles et villae, dépendant de Saint-Martin, soient régulièrement acquittées.
REGEST EDITION: Charles III, à la requête du « vénérable abbé » Robert, frère du feu roi Eudes, approuve le partage des revenus de Saint-Martin de Tours fait par l’abbé Hugues son parent et confirme par une « pancarte » les possessions du chapitre ainsi que les exemptions ou immunités concédées aux chanoines par les papes et par les empereurs et rois ses prédécesseurs.
Datierung: MABILLE: 903 04 30; EDITION: 903 04 30
EDITION: Lauer, Philippe (Hg.): Recueil des actes de Charles III le Simple roi de France (893-923), 2. Aufl., Paris 1949 (Chartes et diplômes relatifs à l’histoire de France 10), S. 97-102, Nr. 46.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Karolus ejusdem omnipotentis Dei misericordia rex. Si petitionibus regni nostri procerum servorumque Dei pro quibuslibet ecclesiasticis necessitatibus aures nostras pulsantium libenter annuimus et ad divine militie in locis Deo dicatis uberius famulandum auxilium porrigimus, id nobis procul dubio et ad instantem vitam temporaliter transigendam et ad futuram feliciter obtinendam commodum provenire confidimus. Percognitum igitur fore omnimodis cupimus omnibus Xpisti nostrisque fidelibus, presentibus scilicet et futuris, quoniam adiit serenitatem culminis nostri vir quidam specialius venerabilis, germanus quondam predecessoris nostri domini Odonis regis, fidelis noster Rotbertus, gregis eximii confessoris Xpisti beati Martini basiliceque ipsius atque rerum abbas, reverenter exposcens ut res omnes quas olim laudabilis pietas atque sollicitudo priorum patrum, necnon et pastoralis cura sanctorum apostolicorum, seu etiam predecessorum nostrorum parentum imperatorum et regum per inviolabilia praecepta quasque antecessor suus vir venerabilis propinquus noster Hugo abbas sua nobili obtentu, ob amorem Dei et reverentiam beati Martini cujus defensor erat, cum magno et ortodoxo Karolo imperatore, avo quidem nostro, eidem sancto Martino et fratribus sue congregationis, ad specialiter futuris temporibus serviendum, seclusa omni suorum ditione abbatum, ad eorum speciales et cotidianos usus perpetualiter possidendas optinuerat, ita et nostris futurisque temporibus sub nostre immunitatis tuitione consistere et ab omni publica functione ac judicaria exactione, per nostre preceptionis seriem, immunes liberasque decernere dignaremur. Quarum rerum atque villarum nomina hec sunt: Lugogalus scilicet cum omni integritate suorum appendicum et quartis XII ad eandem villam pertinentibus, que quondam in beneficium date fuerunt, sed pietas prefati Roberti abbatis fratribus restauravit, Brugogalus quoque cum quibusdam villulis, Pagniacum videlicet et Prunarios, quas etiam prefati abbatis benignitas ipsis restauravit habendas, Portus etiam cum omni integritate, Bladalaicus denique integerrime atque Dociacus; Antoniacus quin etiam ad eorum vestimenta et Curciacus cum omnibus rebus sibi pertinentibus, Pseudoforus etiam, que et Sodobria dicitur, cum omnibus sibi pertinentibus rebus, rebusque insuper quas Garnegaudus vicecomes fratribus condonavit, cum ecclesiis in honore sancti Dionisii et sancti Leobini in eisdem rebus constructis et omnibus rebus ad easdem pertinentibus; Medonna insuper atque alter Curciacus in pago Turonico cum prato in Canabas concamiato, Vobridius atque Tauriacus, Castanetus et Odatus atque Catnutius, Vobridius et Restiniacus, cum quibusdam etiam rebus ab ipsa subdole quondam sublatis, sed benignitate ejusdem Rotberti abbatis eidem Restiniaco restitutis, Novientus, Magittus atque Genestolius, Prisciniacus et Patriciacus; item Vobridius in pago Cinommanico, Liradus quin etiam cum monasterio et omnibus ibi pertinentibus rebus, Belnacus denique ad calciamenta fratrum cum omnibus sibi pertinentibus, pro qua subdole decepti Marciacum villam in pago Arvernensi in concambium fratres dederunt; Capleia etiam in pago Tornatrensi ubi fratres monasterium constructum habent, ubi et sanctus Martinus corpore quasi peregrinus jacuit, cum Comisiaco villa, cum omnibus rebus ad easdem villas pertinentibus; Miliciacus etiam predium cum omnibus districtis et dominicalium rerum decimis, sicuti in privilegiis que a sanctis apostolicis ex ipsis adquisierunt continetur; Mons insuper villa cum omnibus rebus sibi pertinentibus, quam Rainardus vicecomes precario more tenere videtur, necnon etiam Saldoa ac Novientus sive Merlaus, quam piissimus genitor noster domnus Hludovicus rex ad serviendum fratribus in die sue ad regnum ordinationis atque depositionis, cum omnibus rebus sibi pertinentibus, Deo et sancto Martino prona mente perpetuo condonavit; et insuper areas cum Sala que quondam dicebatur maledicta, que modo propter receptionem sancti Martini Domus Dei dicitur, intra muros Turonice urbis sitas, in quibus fratres nunc monasterium constructum habent, atque prebendarum omnium mercedes quas idem Rotbertus eorum piissimus abbas fratribus perdonaverat et ex quibus a nobis, ut perpetua ditione ipsas possiderent, preceptum eis adquisierat et pro nostra mercede conjugisque atque prolis et ipsius Roberti communique omnium qui easdem res tota devotione Deo et sancto Martino contulerunt, more regio perpetuo mansuras absque minoratione vel substractione aliqua per nostre auctoritatis preceptionem denuo corroboraremus. Et si monasteria in aliquibus predictis rebus pro infestatione paganorum vel malignorum hominum construere eisdem fratribus libuerit aut necesse extiterit, id nostre largitatis munere concederemus absque inquietudine permanendum, nec cuipiam fidelium nostrorum in mansionibus canonicorum absque eorum voluntate manendi licentiam concederemus, etiamsi nostra in eisdem eorum monasteriis presentia adesse potuerit, sicuti nec aliis predecessoribus nostris regibus id facere licitum fuit. Insuper etiam idem reverendus et admodum amabilis Rotbertus abbas nostre familiaritatis serenitatem humiliter supplicando expetiit ut res prelibatas omnes et monasteria cum omnibus aliis rebus ipsis pertinentibus, de more regum predecessorum nostrorum, sub nostre immunitatis tuitione ac deffensionis munimine dignaremur recipere, precipientes ut in villis pretitulatis sancti Martini et fratrum rebus que habentur in Austria, Neustria, Burgundia, Gallia, Aquitania et in ceteris regni nostri, Xpisto largiente, partibus nullus judex publicus ad causas judiciario more audiendas nec freda aut tributa aut mansiones accipere aut teloneum exigere aut fidejussores tollere aut homines distringere ingredi presumat, sed sint ad regendum et defensandum in manu abbatum et ad ordinandum in manu et ditione gregis beati Martini decani atque editui nobiliumque et seniorum atque fidelium fratrum. Cujus saluberrime petitioni nobis valde salutifere sibique et omnibus qui easdem res sancto Martino contulerunt profuture, ob amorem Dei et reverentiam pretitulati peculiaris patroni nostri domini Martini, libenter assensum prebere nobis usquequaque collibuit. Quapropter decernimus atque jubemus ut supradicte omnes res et ville mercede imperatorum et regum aliorumque Xpisti fidelium, ad suplementum seu confugium fratrum collate, cum aliis villis hic non nominatim expressis, sed ipsis pertinentibus et jam pridem stipendiis fratrum et vestimentis atque calciamentis deputatis, cum reliquis facultatibus et abbatiolis atque villulis ad stipendia abbatum, exceptis nonis et decimis, specialiter deputatis, sub nostre defensionis munimine modis omnibus consistant. Super qua re cum sepedicti fidelis nostri Rotberti precibus regiam nostram dignitatem humili supplicatione cum consensu, ut diximus, sepe nominati abbatis Rotberti carissimi quidem nostri, etiam canonici ejusdem sancti Martini deprecati sunt ut, regio more, preceptum magni Karoli, atavi nostri, atque preceptum domini Ludovici, serenissimi imperatoris proavi, atque alterius sapientis quidem Karoli imperatoris, avi nostri, necnon genitoris nostri Hludovici, regis piissimi, in hac nostre preceptionis pancarta super omnibus eorumdem fratrum rebus denuo corroborare more regio dignaremur. Quorum etiam petitionem ratam prespicientes, pro amore, ut diximus, Dei et reverentia prelibati domni Martini, in nostra communi omnium eleemosina hoc nostrae altitudinis preceptum et auctoritatem fieri jubemus, per quam decernimus atque jubemus ut, sicut in preceptis et privilegiis predecessorum nostrorum tantorum imperatorum et regum continentur, ita ab hodierna die et in reliquum inrefragabiliter permaneat cum omnibus villis eorum stipendiis deputatis. Precipientes ergo jubemus et jubendo precipimus ut nullus judex publicus, aut quilibet superioris aut inferioris ordinis rei publice procurator, in his presignatis sancti Martini omnibus rebus ad causas judiciario more audiendas, in ecclesias aut villas, seu reliquas possessiones, quas moderno vel priscis temporibus in quibuslibet provinciis aut territoriis regni nostri juste basilica sancti Martini tenet, vel deinceps in jure ipsius basilice divina pietas augeri voluerit, ingredi presumat, nec freda aut tributa aut mansiones aut paratam aut teloneum ex ullis negotiis, sicut in preceptis, ut diximus, multorum regum continetur, exigere, aut fidejussores tollere aut homines, tam ingenuos quam servos, super terram ipsius basilice commanentes, distringere, nec ullas publicas functiones aut redibitiones vel illicitas occasiones requirere tam temerarius audeat. Quicquid igitur de predictis rebus beato Martino devote collatis vel ipsis pertinentibus ex quibuslibetcumque districtis in jus fisci nostri cedendum fuit et a predecessoribus nostris sancto Martino collatum comperimus, nostre largitatis munere libenter volumus esse per immensum eidem sancto Martino sibique famulantibus canonicis concessum, remoto toto fisci dominatu, ut ad sustentationem canonicorum seu pauperum in nostra elemosina omniumque prelibatorum et fidelium subsequentium sit supplementum. Volumus etiam atque precipimus ut, sicut in preceptis eorundem fratrum et privilegiis continetur, omnes debite refectiones ex cellis sancto Martino subjectis et villis, census etiam ex omnibus precariis fratribus integerrime ministrentur atque reddantur et manselli qui sunt ad Berbezilos cum prato ad Bellum montem instituta fratribus officia compleant, decime quoque et none dominicalium rerum, scilicet tam ex villis suprascriptis fratribus specialiter delegatis quam et in beneficiis ab abbate eorum proprio attributis, hospitali, ut est supra dictum, nobilium atque pauperum, absque subtractione aliqua, sicuti privilegia apostolicorum confirmant et auctorizant, in generali omnium Xpisti fidelium elemosina deputate habeantur. Si quis autem prorumpere in tantam ausus fuerit audatiam ut hujus nostre auctoritatis et altitudinis preceptum violare presumpserit, quemadmodum in ceteris regum et imperatorum predecessorum et parentum nostrorum preceptionibus continetur, non solum in offensam Xpisti et nostram lapsurum, verum etiam sexcentorum solidorum auri ad purum excocti se noverit pena multandum, ex quo duas partes ecclesie, id est canonici sancti Martini, ad proprios usus, tertiam vero proprius eorum abbas recipiat. Si vero de predictis rebus per tepeditatem et negligentiam eorum abbatum aut ministrorum, seu per presumptionem judicum, cupiditatemve malorum hominum, aliquid injuste abstractum est, id per hanc nostram auctoritatem regiam prorsus restaurandum precipimus, corroborantes hanc denuo pancartam super omnibus ejusdem sancti Martini rebus pro munimine omnium cartarum, que aut incendio Nortmannorum, ut fratres aseverant, vel quolibet modo aduste vel neglecte sunt. Et ut hujus nostre preceptionis auctoritas inviolabilem obtineat effectum et ab omnibus sancte Dei ecclesie fidelibus et successoribus nostris regibus verius a nobis facta esse credatur et diligentius inviolabilis conservetur, manu nostra propria eam signavimus et anuli nostri impressione signari jussimus.
Signum Karoli gloriosissimi regis.
Datum II. kl. maii, indictione V., anno XI. regnante Karolo piissimo rege.