Transaction entre Jean, évêque de Sées, et les religieux de Marmoutier, par l’entremise et à la sollicitation de Henri, duc de Normandie, et de Geoffroy, archevêque de Rouen, sur un différend mû entre lesdits religieux et ledit évêque, touchant les droits qu’il prétendoit avoir sur le prieuré de Bellême et sur les églises qui en dépendent, dont il se désiste à perpétuité en leur faveur, moyennant une livre d’encens et une livre de poivre qui lui sont dues, et une livre de poivre à l’archidiacre. [Union de Saint-Léonard et de Saint-Martin]
Datierung: 1127
Johannes, Dei gratia Sagiensis episcopus, Odoni, eadem gratia Majoris Monasterii abbati, suisque successoribus canonice substituendis, perpetuam in Domino salutem. Quum super Belismensi et aliis in episcopatu nostro ecclesiis longuam satis ad invicem controversiam habuerimus, Domini nostri Regis Anglorum et Ducis Normannie Henrici et domni Gaufridi Rotomagensis archiepiscopi consilio, vobiscum pacem facere disposuimus. Quapropter id quod ante eos de pace dispositum est vobis, vestrisque successoribus concedere et litteris assignare decrevimus, ne rei veritas in posterum aliqua oblivione turbetur. Concedimus itaque vobis perhenniter possidendam ipsam Belismensem Sancti Leonardi ecclesiam, ut, sicut a canonicis, sic amodo a monachis vestris ibidem Domino serviatur ; nobis tamen et ecclesie nostre obedientiam et debitam reverentiam retinentes, salva tamen hac ecclesie dignitate, ut si ecclesia vel ecclesie cimiterium, vel officine monachorum, que in illo cimiterio sunt, modo aliquo fuerint violate, ipsi priori vel monachis liceat reconciliare, excepto adulterio et homicidio, et omnium forisfactorum vobis emendas concedimus. Et si castrum ipsum interdictum fuerit, monachis ipsis, more solito signisque pulsantibus, divinum officium facere liceat, sibi et manupastui suo, absque interdictorum receptione. Preter hoc etiam, tam in castro, quam in pago Belismensi, has vobis ecclesias concedimus possidendas : In ipso castro, ecclesiam Sancti Salvatoris et ecclesiam Sancti Petri extra castrum ; ecclesiam de Curte, et eam de Pinu, et eam de Berlerviler, et eam de Buxcello, et eam de Curtleonart, et eam de Orinniaco, et eam de Ivriciaco, et eam de Curteolt, et ecclesiam Sancti Martini de Valle ; salvo ecclesie nostre consuetudinario redditu, scilicet in festivitate Sancti Gervasii, una libra thuris ecclesie, et una libra piperis episcopo, et alia archidiacono. Concedimus etiam vobis omnia forifacta cimiterii ejusdem ecclesie et hominum in vestro burgo manentium. Concedimus quoque vobis ecclesiam de Dontiaco. In hac vero ecclesia et ecclesia Sancti Martini de Valle, habebit unusquisque sacerdos duos modios bladi, preter illa que de altariis participabit. Et de ecclesia de Curteolt habebit totam terciam partem decime, preter propriam carrucam monachorum. Nobis vero et ecclesie nostre, de his pro quibus controversia erat, remanserunt ecclesia Sancti Johannis de Foresta et ecclesia Sancti Quintini, et omnes res infra parrochias earum vel extra ad eas ecclesias pertinentes. In pago vero Oximensi, concedimus vobis ecclesiam Sancti Vigoris de Petrariis, et ecclesiam Sancte Marie de Curmesnil, et ecclesiam Sancti Arnulfi et de juxta Oximas, et eam de Berneriis et eam de Espanaio. Et in his duabus ultimis, habebit unusquisque sacerdos quatuor sextaria bladi preter id quod antea habebant. Ad synodum autem, Belismensis prior vel unus e monachis ejus veniat. In ecclesia Sancti Salvatoris de Belismo habebit sacerdos totam terciam partem oblationum et privatas missas defunctorum, et dimidias confessiones Quadragesime et ceteras omnes infirmorum et omnes orationes mortuorum. Et presbiter Sancti Petri reddet decem solidos Cenomanenses priori. In omnes autem has parrochiales ecclesias et in presbiteros earum consuetos redditus et servitia et potestatem, quam huc usque habuimus nobis et successoribus nostris retinemus. Quicquid vero in terris et aliis elemosinis et decimis huc usque habuistis vobis perpetualiter habendum confirmamus. Data Sagii, anno ab incarnatione Domini M C XX VII indictione VI, Regnante Ludovico rege Francorum, duce autem Normannorum Henrico rege Anglorum, presidente Rotomagensi ecclesie Gaufrido archiepiscopo.
| Signum Johannis | Signum Hamerici |
Sagiensis † episcopi. | Belismensis † Archiaconi. |
Signum † Johannis Cantoris Sagii | Signum Johannis Thesaurarii. |
Signum † Roberti Cabod Canonici. | Signum. Henrici. † Regis Anglorum, |
Signum Fulconis Scolastici. † |
quando dedit filiam suam Gaufredo comiti Andegavensi juniori.