Sentence de Girard, évêque d’Angoulême et Légat du Saint-Siège, sur le différend d’entre l’Evêque de Sées et les religieux de Marmoutier, touchant l’investiture de l’église de Saint-Léonard de Bellême, laquelle, après plusieurs raisons alléguées de part et d’autre, a été adjugée auxdits religieux, au préjudice dudit Evêque, sur le rapport de trois témoins seulement, suivant qu’il avoit été jugé par ledit délégué [Union de Saint-Léonard et de Saint-Martin]
Datierung: 1127
Ego Girardus Engolismensis episcopus et sancte Romane ecclesie legatus, presentibus et futuris notum facio quod Dominus Honorius, Papa, causam Sagiensis episcopi et monachorum Majoris Monasterii super ecclesiis de Belismo nobis commisit. Nos itaque precepto majestatis obtemperantes apostolice, et fatigationi utriusque partis parcentes, in civitate Cenomannica termino competenti, ante nos evocavimus. Ibi itaque, utraque parte ante nos assistente, episcopus Sagiensis in hunc modum causam exorsus est. Quesivit equidem investituram Belismensis ecclesie, in honore Sancti Leonardi constructe, in qua canonicos fuisse asseruit, qui antecessoribus suis sicut canonici episcopo suo obedire debent, plene obedierant ; quos per monachos expulsos esse dicebat. Monachi autem, licet de introitu suo in ecclesiam illam et de libertate ejusdem ecclesie, que per primi fundatoris dispositionem solummodo Apostolice sedis potestati et defensioni rationabiliter subjecta erat, se sufficienter racionem posse reddere assererent ; se tamen tricenali posessione, cui omnes ecclesie canonica auctoritate innituntur, defendere maluerunt. Affirmaverunt itaque quod ecclesiam Belismensem per triginta annos absque legitima reclamatione possederant, et testes idoneos ad hoc probandum se habere dixerunt. Episcopus vero Sagiensis respondit quod de ecclesia illa in concilio, quod Donnus Petrus Leonis Sancte Romane Ecclesie cardinalis et legatus Belvaci habuit, clamorem fecit ; et ab introitu monachorum in ecclesiam illam usque ad concilium illud, triginta annos non elapsos fuisse asseruit. Addidit etiam quod, infra triginta annorum possessionem, canonici illius ecclesie Belismi in camera cujusdam archidiaconi se de ecclesia illa expoliatos esse clamaverunt. Nos autem quesivimus utrum aliquis de canonicis qui ecclesiam illam habuerant superesset et se expulsum esse conquireretur. Est autem a nobis compertum nullum de canonicis illis superesse. Nos itaque raciones utriusque partis diligenter inspicientes, necnon et perpendentes quod clamor canonicorum qui nec supererant nec conquirebantur ad episcopum non pertineret, una cum venerabilibus fratribus nostris, Galone Leonensi episcopo et Hugone et Wilelmo Cenomanensis ecclesie archidiaconibus, et Roberto ecclesie Sancti Petri precentore, et nonnullis aliis sapientibus personis, judicavimus quod si Abbas et monachi Majoris Monasterii tres legitimos testes producerent, qui jurejurando super sacrosancta evangelia firmarent quod ecclesiam illam Belismensem ipsi monachi Majoris monasterii per triginta annos, absque legitima reclamatione, possedissent, antequam episcopus Sagiensis in concilio Belvacensi de eadem ecclesia clamorem fecisset, ecclesiam illam in perpetuum quiete haberent et possiderent, ita tamen quod episcopus Sagiensis de his, que decessor suus tempore monachorum in ecclesia habuerat, si quid forte habuerat, investiretur. Abbas vero et monachi Majoris Monasterii ad probandum quod a nobis judicatum fuerat, tres idoneos testes et eo amplius protulerunt. Episcopus vero Sagiensis probationem eorum suscipere noluit. Sanc hujus judicii recitationi interfuere : Gaufridus abbas Vindocinensis, Wilelmus abbas Carnotensis, Fromundus abbas Meldensis, Odo abbas Majoris Monasterii, et plures ejusdem monasterii monachi : Gaufridus prior, Wilelmus de Paciaco, Evanus sacrista, Wilelmus de Valle, Durandus camerarius, Johannes de Corbornio, Bernardus de Belismo, Garnerius notarius, Paganus Alarici, Odo de Sancto Serenico. Clerici vero interfuerunt : Fulcherius Sancti Martini precentor, Drogo Mala Musca, Fulcherius, Sancti Martini canonici ; Tebaudus scolasticus, Fulcodius de Montforti. Laici vero : Fulcodius primicerius Genomanensis, Drogo Mala Musca frater ejus, Hutbertus nepos donni legati, Paganus de Chemiliaco, Petrus Marani, Radulfus miles, Costantius, Christianus et plures alii, tam clerici quam laici. Et ut hoc judicium firmius et certius teneatur ego Gerardus Engolismensis episcopus et sancte Romane ecclesie legatus, in hac Karta, propria manu subscripsi et sigillo meo muniri feci. Ego Girardus, Engolismensis epicopus et sancte Romane Ecclesie legatus. Factum est hoc judicium Cenomanni, anno ab incarnatione Domini M C XX VII, regnante Lodovico rege Francorum.