Karl der Grosse bestätigt dem von ihm erbauten und von Papst Leo geweihten Marienkloster zu Aachen das Vorrecht, dass dort als der Hauptstadt Galliens diesseits der Alpen die Könige vom Reiche Besitz ergreifen, stellt es unter den besonderen Schutz aller Fürsten, bestimmt, dass von dort aus alles Unrecht gut gemacht werden solle, und sichert Eingebornen und Einwanderern ihre persönliche Freiheit zu.
Ego Karolus, qui deo favente curam regni gero et Romanorum imperator existo, consilio principum regni nostri, episcoporum ducum marchionum ac comitum, rogatu vero tam liberorum quam servorum in plurimo generali conventu in diversis locis regni nostri habito discussi, prout iustius ac melius cunctis videbatur, primum de lege sanctarum ecclesiarum, de reddendis iusticiis episcoporum, de vita et iure presbiterorum et clericorum et hec omnia iudicio et assensu nostro secundum instituta patrum meorum corroboravi, firmavi et auxi nichil de hiis minuens, que catholici viri ac recte et legitime vivere volentes ad observandum spirituali ac seculari decreto bonum et utile contulerunt. Deinde, prout cunctis placuit prudentioribus regni nostri, legem Saxonum, Noricorum, Suevorum, Francorum Ribuariorum, Salicorum, sicut mos et potestas imperatorum est et omnium antecessorum meorum semper fuit, distinxi, distinctam sub auctoritate regia et imperatoria stabilivi, non ex mea adinventione vel corde prolatam, sed communi consilio et generali conventu tocius Gallie a me renovatam et in melius auctam, sicut patres et predecessores mei fecisse perhibentur. Scitis enim et neminem latet, quia, quidquid ab imperatoribus et regibus preceptum et decretum est, semper ratum et pro lege tenendum est, nedum quod ab universis sensatis et iusta discretione vivere volentibus impetratum et actum est et nostra imperatoria et regia maiestate confirmatum et solidatum. Nunc patres, fratres et amici, fautores et coadiutores glorie nostre et regni nostri, de omnibus statutis patris mei Pippini, que ad utilitatem et honorem sancte ecclesie firmari ac renovari petistis, que ad defensionem secularium rerum et legum stabiliri quesistis, nichil minui nec abnui, sed in melius ampliavi, omnium sanis consiliis acquievi ac fui in medio vestrum quasi unus de querentibus et petentibus equitatem legis, nulli contradicens aut renitens digne et recte petitioni. Ego vestri decreti et petitionis voluntarius extiti, vos quasi patres et fratres audivi, nunc queso, ut mee petitionis et intentionis non solum auditores, sed et benivoli factores fieri velitis, nec quod indecens aut intolerabile sit quero, sed quod tota Gallia et universi principes potius concedere quam negare debent. Nostis, qualiter ad locum, qui Aquis ab aquarum calidarum aptatione traxit vocabulum, solito more venandi causa egressus, sed perplexione silvarum, errore quoque viarum a sociis sequestratus inveni termas calidorum fontium et palatia inibi reperi, que quondam Granus, unus de Romanis principibus, frater Neronis et Agrippe, a principio construxerat, que longa vetustate deserta ac demolita, frutectis quoque ac vepribus occupata nunc renovavi, pede equi nostri, in quo sedi, inter saltus rivis aquarum calidarum perceptis et repertis. Sed et ibidem monasterium sancte Marie, matri domini nostri Iesu Christi, omni labore et sumptu quo potui edificavi, lapidibus ex marmore preciosis adornavi, quod deo adiuvante et cooperante sic formam suscepit, ut nullum sibi queat equiperari. Itaque tam egregio opere huius eximie basilice non solum pro voto et desiderio meo, verum etiam ex divina gratia ad unguem peracto pignora apostolorum martyrum confessorum et virginum a diversis terris et regnis et precipue Grecorum collegi, que huic sancto intuli loco, ut eorum suffragiis regnum firmetur, peccatorum indulgentia condonetur. Preterea a domno Leone Romano pontifice huius templi consecrationem et dedicationem fieri impetravi pre nimia devotione, quam erga idem opus habui et sanctorum pignora, que inibi recondita meo studio et elaboratu habentur. Decebat enim, ut idem templum, quod cunctis monasticis edificiis in regno nostro forma et structura preesse videtur, in honore sancte dei genitricis a nobis regali studio fundatum dignitate consecrationis precelleret, sicut ipsa virgo super omnes choros sanctorum precellens exaltata est, et ideo domnum apostolicum, qui omnes precellit ecclesiasticos gradus, ad consecrandum et dedicandum idem templum ex sola cordis mei consideratione elegi et accivi. Accivi etiam eum illo Romanos cardinales, episcopos quoque Italie quam plures et Gallie simulque abbates cuiusque ordinis, clerum etiam multum, qui huic sacre dedicationi interessent. Acciti sunt etiam multi Romani principes prefectura et qualicumque dignitate promoti ad id sollempne, duces marchiones comites, principes regni nostri tam Italie quam Saxonie, tam Bawarie quam Alemannie et utriusque Francie tam orientalis quam occidentalis, in omnibus voto et desiderio meo obsequentes. Illic vero domno apostolico et omnibus predictis nobilibus et egregiis personis congregatis merui ab omnibus obtinere pre nimia devotione, quam erga ipsum locum et matrem domini nostri Iesu Christi habebam, ut in templo eodem regia sedes locaretur et locus regalis et caput Gallie trans Alpes haberetur ac in ipsa sede reges, successores et heredes regni, initiarentur et sic initiati iure dehinc imperatoriam maiestatem Rome sine ulla interdictione planius assequerentur. Confirmatum et sanccitum est hoc a domno apostolico Leone Romano pontifice et a me Karolo Romanorum imperatore augusto et primo auctore huius templi et loci, quatinus ratum et inconvulsum hoc statutum et decretum nostrum maneat et hic sedes regni trans Alpes habeatur sitque caput omnium civitatum et provinciarum Gallie. Decrevimus etiam ex assensu et benivolentia omnium principum regni, qui ad hoc festum dedicationis convenerant, ut locum et sedem regiam pro murali presidio contra omnes turbines episcopi duces marchiones comites, omnes principes Gallie fideles regni, tueantur semper hunc locum venerantes et honorantes. Decrevimus etiam, ut, si qua iniuria aut versutia contra leges quas statuimus surrexerit, libero aut servo nocere temptaverit, Aquis ad hanc sedem regiam, quam fecimus caput Gallie, veniant iudices et defensores loci et cum equitate legis cause discernantur, status legis resurgat, iniuria condempnetur, illic iusticia reformetur. Nunc ergo, quia locum hunc maiestate regie sedis domni apostolici decreto et nostra imperiali potentia, vestro quoque assensu exaltavimus, honestate vero huius templi et plurimorum sanctorum veneratione magnificavimus, decet nec incongruum videtur, quin ad hoc nimium meus figitur animus, ut petitio mea, cuius vos non solum auditores, sed et benivolos factores fieri exoravi, apud vos obtineat, quatinus non solum clerici et laici loci huius indigene, sed et omnes incole et advene hic inhabitare volentes, presentes et futuri, sub tuta et libera lege ab omni servili conditione vitam agant ac omnes pariter ex avis et attavis ad hanc sedem pertinentes, licet alibi moram facientes, ab hac lege, quam dictavero in presentiarum, a nullo successore nostro vel ab aliquo machinatore legumque subversore infringantur, numquam de manu imperatoris vel regis alicui persone nobili vel ignobili in beneficio tradantur. Adquieverunt universi domni et magni imperatoris Karoli petitioni et voluntati, qui ad hoc sollempne dedicationis ex diversis regnis confluxerant, ac bonum et acceptum coram deo et hominibus domni apostolici et imperatoris decretum astruxerunt et omnium graduum episcoporum, abbatum quoque banno corroborari et confirmari hanc imperatoris petitionem universi magni et parvi acclamaverunt.