REGEST MABILLE: Louis IV d’Outre-Mer confirme, à la demande de l’abbé Hugues, le monastère de Saint-Martin, et le chapitre du dit lieu dans la possession de tous les biens énumérés au dit acte et renouvelle en leur faveur les priviléges et exemptions qui leur ont été confirmés par tous les rois ses prédécesseurs.
REGEST EDITION: Louis IV, à la requête de l’abbé Hugues, confirme aux chanoines de Saint-Martin de Tours les privilèges et biens qui leur ont été concédés par ses prédécesseurs, notamment l’immunité avec le droit de battre monnaie, et leur fait restituer les « abbatiolae » de « Saint-Pierre au cimetière », de Saint-Venant et de Saint-Benoît près de Tours.
Datierung: MABILLE: 938 10 28; EDITION: 938 10 28
EDITION: Lauer, Philippe (Hg.): Recueil des actes de Louis IV roi de France (936-954), Paris 1914 (Chartes et diplômes relatifs à l’histoire de France 5), S. 25-29, Nr. 9.
In nomine sanctae et individuae Trinitatis, omnipotentis Dei misericordia Ludovicus rex Francorum. Si petitionibus servorum Dei pro quibuslibet ecclesiasticis necessitatibus aures nostras pulsantium libenter annuimus et ad divinae potentiae in locis Deo dicatis uberius famulandum, auxilium porrigimus, id nobis procul dubio et ad mortalem vitam temporaliter deducendam et ad futuram feliciter obtinendam commodum provenire confidimus. Igitur notum esse volumus cunctis sanctae Dei ecclesiae fidelibus et nostris, scilicet praesentibus atque futuris, quod ad suggestionem atque precatum sancti Martini canonicorum adiit serenitatem culminis nostri vir venerabilis noster propinquus satis superque fidelis Hugo inclitus abba basilicae in qua sanctissimum corpus ipsius eximii confessoris Xpisti beati Martini venerabiliter requiescit, rectorque rerum ipsius, humiliter deposcens ut monasterium sancti Martini cum omnibus rebus sibi pertinentibus, de more regum videlicet praedecessorum nostrorum, sub nostrae immunitatis tuitione ac defensionis munimine recipere dignaremur, ut, sicut temporibus Karoli serenissimi imperatoris et domni Odonis gloriosissimi regis omniumque praedecessorum nostrorum, res ejusdem sancti Martini in Austria, Neustria, Burgundia, Aquitania, et in coeteris regni, Christo largiente, partibus consistentes, quas non solum a regibus atque ab orthodoxis principibus, verum etiam a coeteris fidelibus collatae per quoslibet attractus et munimina chartarum in jus ejusdem sancti Martini traditae sunt, et quieto jure in ditione ac regimine abbatum seu decani fideliumque fratrum Deo devote famulantium ordinatim extiterunt, ita et nostris temporibus sine aliqua detractione vel diminutione sub nostrae immunitatis defensione consistere et ab omni publica functione ac judiciaria exactione immunes liberasque decerneremus. Hac itaque consequenti et saluberrima suggestione permoti, illius praefati abbatis admodum venerandi petitionibus congruentissimis tanto libentius assensum praebere dignum duximus quanto et ipsum erga fidelitatem nostram noveramus esse promptissimum, et insuper id quod sanciendum ille petebat nostris futurisque temporibus eidem venerabili monasterio ac fratribus ibi perpetuo degentibus providebamus fore proficuum atque saluberrimum. Primo siquidem monemus omnes atque praecipiendo jubemus de castro, quod ob infestationem Nortmannorum in circuitu jam dictae basilica, obtentu atque juvamine Roberti quondam venerabillimi illius loci abbatis genitorisque saepedicti Hugonis et postea quamplurimum gloriosi, aedificatum est, ne quispiam, praeter abbatem necnon decanum caeterosque canonicos ejusdem coenobii, unquam ab hac die aliquam deinceps de quacunque re in praelibato castro sive in circuitu ipsius et usque ad fluvium Ligeris, in hoc tantum quod juris sancti Martini esse videtur, habeat exercendi potestatem, juxta quod in praecepto domni Karoli, serenissimi regis praedecessorisque nostri, ad liberalissimam petitionem saepius nominandi abbatis Roberti habetur insertum, nec cuiquam fidelium nostrorum in mansionibus clericorum in eodem monasterio, immo in ipso castro degentium, secundum instituta apostolicorum et regum, manendi licentiam damus, etiamsi nostra affuerit praesentia. Concedimus etiam nostrae largitatis munere ut servitium illud ex praebendis eorum, quod abbates ejusdem loci ex antiqua consuetudine sibi proprium vendicare consueverant, quodque jamdictus abbas Robertus ob suam et generalem omnium elemosinam eis per praeceptum regale habendum perpetuo impetraverat, nos etiam vestigio nostrae auctoritatis praecepto eis misericorditer indulgere satagimus. Annuimus etiam ut percussuram numismatis, quae et moneta dicitur, secluso fisci jure, iidem canonici ex more semper habeant. Refectiones quidem ex cellis in giro ejusdem basilicae constructis, velut in praeceptis praedecessorum regum continetur, ex prisco usu singulis annis eis reddi jubemus, necnon abbatiolas tres, unam videlicet sancti Petri ad cimiterium quod est extra castrum, et alteram sancti Venancii ante portam castelli, tertiam vero sancti Benedicti infra castrum, sicut a pristinis temporibus hactenus tenuerunt, ob immunitatis gratiam eis largimur et in reliquum absque inquietudine cujuslibet possidendas. Areas quoque in civitate, quas commutaverunt fratres cum domino Hugone, piae recordationis abbate, cum terra quae est extra murum, sicut in carta commutationis exaratum est, perpetuo teneant. Decernimus etiam munificentia regali, suggerente praefato abbate fidelique nostro Hugone, ut, sicut praemissae et nominatim praenotatae sancti Martini res, ita et caeterae omnes ad eundem venerabilem locum pertinentes, quaeque a praedecessoribus nostris inviolabiliter hucusque conservatae sunt, velut in praeceptis eorum, quae in promptu habentur, contineri dinoscitur, nostrae quoque protectionis munimine, in quibuscunque regni nostri habeantur partibus, inrefragabiliter nostris futurisque temporibus conservari. Quarum villarum nomina haec sunt: Lugogalus cum omni integritate suarum appendicum, Portus quoque et Brugogalus, Curciacus, et Toriacus, Castanetus et Odatus, Medonna, Bladalaicus, Dociacus et Restiniacus, Canutius et Vobridius super Ligerim, Magittus et Genestogalus, Novientus, et Sadobria, Prisciniacus et Parriciacus, item Vobridius in pago Cinomannico, Martiniacus quoque super Ligerim, Venciacus etiam supra Carum, cum omnibus suis adjacentiis, Gaudiaco scilicet et Brittanaico, Cantus etiam Picae non longe ab ipso Cari fluvio, Liradus et Mons in pago Milidunense, Capleia et villa Cumisiacus, Miliciacus et villa Curcellis, Sadoa et Novientus atque Merlaus. Sunt etiam haec insuper Vulton in pago Biturigensi, et pratum quod est juxta Canavas in pago Turonensi, Verruca in pago Pictavensi, et villa quae dicitur ad illam Ripariam, atque praediolum quoddam super rivolum Vordae, et insuper illae res quas duo fratres sancti Martini canonici, Haimo videlicet atque Adjutor, fratribus per cartulam cessionis tradiderunt, quae sunt tam in Blesiacensi pago quam in Andecavensi, quam etiam in Turonico, Caderniacus quoque in pago Andegavensi, quem dedit fratribus Hucbertus abbas, Belnacus denique ad calciamenta, et Antoniacus et Curciacus ad vestimenta; quae quidem villae sub omni integritate eorum stipendiis deputatae sunt, ut omnibus temporibus, sicut in praeceptis regum insertum est, illorum necessitatibus deserviant. Quicquid ergo de praedictis rebus beato Martino devote collatis vel sibi pertinentibus in jus fisci cedendum fuit et a decessoribus nostris comperimus collatum, nostrae largitatis munere, pro amore Dei et reverentia peculiaris patroni nostri domni Martini et pro communi elemosina tam eorum qui res suas eidem contulisse noscuntur quam nostra nostraeque conjugis necnon fidelis nostri Hugonis seu totius regni nostri statu, per hoc nostrae auctoritatis praeceptum libenter volumus esse per immensum eidem sancto Martino sibique famulantibus canonicis concessum, toto remoto fisci dominatu, ad sustentationem canonicorum etiam sit supplementum, et ut nullus judex publicus aut quilibet superioris aut inferioris ordinis reipublicae procurator ad causas judiciario more audiendas, in ecclesias aut villas seu reliquas possessiones quas moderno vel priscis temporibus in quibuslibet provinciis aut territoriis regni nostri basilica sancti Martini juste tenet vel deinceps in jure ipsius divina pietas augere voluerit, ingredi praesumat, nec freda aut tributa aut mansiones aut paratas aut teloneum ex ullis negotiis, sicut in praeceptis regum continetur, exigere aut fidejussores tollere aut homines tam ingenuos quam servos super terram ipsius basilicae commanentes distringere nec ullas publicas functiones aut redibitiones vel illicitas requirere tam temerarius audeat. Praecipientes etiam volumus ut manselli qui sunt ad berbizilos instituta compleant servitia. Decimae et nonae dominicalium rerum tam ex villis fratrum quam in beneficio datis hospitali nobilium atque pauperum absque substractione aliqua in praedecessorum nostrorum et nostra elemosina deputatae habeantur. Si quis autem in tantam prorumpere ausus fuerit audaciam et hoc praeceptum nostrum violare praesumpserit, quemadmodum in regum praeceptione continetur, non solum in offensam nostram lapsurum, verum etiam sexcentorum solidorum auri ad purum excocti se noverit poena multandum, ex qua duas partes rectores monasterii, tertiam vero jus fisci recipiat. Et ut haec auctoritas inviolabilem obtineat effectum et a fidelibus sanctae Dei ecclesiae et nostris verius credatur ac diligentius conservetur, manu propria subter firmavimus et de bulla nostra sollempniter insigniri jussimus.
Signum Hludovici gloriosi regis.
Data quinto kalendas novembris, anno jam tertio regnante Ludovico rege.