ÜbersetzungIN DEI NOMENaIN … NOMEN] fehlt P3, Lin INCIPIT PRAEFATIObPRAEFATIO] PREFACIO P3, Udd LIBRI HUIUScLIBRI HUIUS] HUIUS LIBRI Lin
Domino sancto, meritis beatissimo et apostolico semper honore suscipiendo omnique praeconio laudedlaude] laudis Lin; [laude] Udd, der laude ursprünglich für Glosse hält caelebrandoecaelebrando] celebrando P3, Lin domino acfdomino ac] domno hac P3, Udd reverentissimogreverentissimo] reverendissimo Lin papehpape] papa P3, Udd; papae Lin Landerico/AeglidulfoiLanderico/Aeglidulfo] Landerico P12, Lin, Udd, Zeu; Aeglidulfo P3; Agiloffo (?) Fu†. Die Praefatio wurde als Formel verstanden und entsprechend als Muster für unterschiedliche Adressaten genutzt; ob es sich bei Landericus tatsächlich um den ursprünglichen Empfänger handelt, ist unklar Marculfus, ultimus acjac] hac P3, Udd vilissimus omnium monachorum.
Utinam, sanctaeksanctae] sancte Lin pater, iussionem1Orosius, Historia adversus paganos, prol. vestramliussionem … vestram] iussioni vestrae Lin tam efficacitermefficaciter] efficatiter P3 quam spontaneaenspontaneae] spontaniae P3, Udd; spontanee Lin obtemperare valuissem, quia iam supraosupra] super P3 vires meae possibilitatispmeae possibilitatis] maeae possibilitatem P3 conatus sum iniunctum a vobis subire negotium, cum fere septuagintaqseptuaginta] lxx P3 aut amplius annos expleam vivendirvivendi] vivendo verbessert aus vivendi P3 et nec iamsiam] fehlt P3 tremula ad scribendum manus est apta, nec ad videndum mihi sufficiunt oculitsufficiunt … oculi] oculi sufficiunt P12, Lin, Udd, Zeu caligantesucaligantes] coligantes P12, Udd, nec ad excogitandumvexcogitandum] cogitandum P12, Lin, Zeu sensuswsensus] fehlt P12, Lin sufficit ebitudo,xebitudo] bebetudo mentis Lin quia iuxta dictumydictum] datum P3 vobiszvobis] fehlt Lin cuiusdam prudentissimi viri: „In pueris2Isidor, De Differentiis II,84 crescit sensus, in iuvenibus viget, in senibus minueturaaminuetur] minuitur Lin“. Propterea eliganterabeliganter] eligant2 P12; eleganter P3; qui eleganter Lin facere non potui, ut volui. Feci tamen ordinatus,acordinatus] ordinate Lin ut potui. NonadNon] nec Lin solum ea que iussistis,aeiussistis] iusisti P3; iussisti Lin verum etiamafetiam] et quam P3 multa alia. In hanc scedolaaghanc scedola] hac scedula Lin tam praeceptionesahpraeceptiones] preceptiones P3, Udd regales quam cartasaicartas] chartas Lin pagensesajtam … pagenses] tam cartas pagensis, quam preceptiones regales P3 iuxta simplicitateaksimplicitate] simplicitatem P3, Lin et rusticitatisalrusticitatis] rusticitate emendiert Udd meae naturaamnatura] nature P3, naturam Lin intimare curavi. Scio enim multos fore,anmultos fore] multas fovere P3 et vos et aliosaoet … alios] fehlt P3 prudentissimos virosapviros] über der Zeile ergänzt P12 et eloquentissimusaqeloquentissimus] loquentissimus P3; eloquentissimos Lin acarac] hac P3, Udd; fehlt Lin rethoresasrethores] rectores P3 etatet] fehlt P3 ad dictandum peritos, qui ista, si legerint,aulegerint] legerent P3 pro minimaavminima] re minima Lin etawet] fehlt P3 veludaxvelud] velut Lin deliramentaaydeliramenta] deleramenta P3, Udd eorum conparataazconparata] comparata P3, Lin sapientiaebasapientiae] sapiencie P3, Udd reputabunt vel certe legere dedignabunt.bbdedignabunt] dedignabuntur Lin Sed ego non pro talibus viris, sed ad exercendabcexercenda] exercendam P12 initia puerorum, ut potui, aperte et simpliciter scripsi; cuilibetbdcuilibet] cui libet Udd, Zeu exinde aliquabealiqua] alia Lin exemplando faciat enim.bfenim] fehlt P3, Lin Si vero displicet,bgdisplicet] displicit P3, Udd nemobhnemo] neminem Lin cogitbicogit] agit P3; cogo Lin invitum. Nec praeiudicat mea rusticitas eruditorum et rethorum floresbjflores] floribus Lin verborumbkverborum] verbessert aus veborum P12; verberum P3 et eloquentiaebleloquentiae] [eloquentiae] Udd, der eloquentiae ursprünglich für Glosse hält facundiae. Sunt praeterea nonnulla negotia hominum, tam in palatio quam in pago, quod scriberebmquod scribere] que scribi Lin non queunt, antequam invicem conferantur, et iuxta proposicionesbnproposiciones] praeposiciones P12; propositiones Lin vel responsiones aeloquiaboaeloquia] verbessert aus eloquia P12; eloquia P3, Lin Zeu eorum tunc scribanturbpscribantur] scribuntur Lin et gesta. Ego vero hanc, quodbqhanc quod] haec quae Lin apud maiores meos iuxta consuetudinem loci, quo degimus,brquo degimus] für quod egimus P12, so auch Udd, Zeu; quo degimur P3. didici,bsdidici] dedici P3. vel ex sensubtsensu] censo P12 proprio cogitavi, ut potui, coacervarebucoacervare] quoacervare P3, Udd in unum curavi. Et capitulabvcapitula] capitulis P3; capitulum Lin praenotavi, ut facilius quodbwquod] quae Lin voluerit a querentibxa querenti] a querente P3, Udd; adquirenti Lin in anteabyin antea] inantea Udd, Lin scriptobzscripto] scripta P3, Udd reperiantur.